ตามความเชื่อเดิมของใครหลายคนคงนึกว่า ศาสนาคือสถาบันหลักที่มีศักยภาพในการขัดเกลามนุษย์ให้มีจิตใจโอบอ้อมอารี เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และมองคนอย่างไร้อคติ แต่จากผลวิจัยมากมายกลับพบข้อสรุปในทางตรงกันข้าม และในขณะเดียวกันก็พบว่าคนรุ่นใหม่ชาว “Gen Z” ไม่นับถือศาสนากันมากขึ้น มาดูกันเลยว่าเพราะอะไร

จากงานวิจัยในวารสาร Current Biology ได้ข้อสรุปว่า เด็กที่ได้รับการเลี้ยงดูและเติบโตจากครอบครัวที่ไม่มีศาสนา จะมีน้ำใจมากกว่า และมีทัศนคติตัดสินคนอื่นและส่งเสริมให้มีการลงโทษคนอื่นน้อยกว่าเด็กจากครอบครัวที่นับถือศาสนาใหญ่ ๆ ของโลก

วิธีการทดสอบของงานวิจัยนี้คือการสำรวจเด็กอายุ 5-12 ปี ประมาณ 1,200 คนจากประเทศต่าง ๆ หลากหลายทวีป ด้วยการให้เด็ก ๆ เลือกสติกเกอร์ โดยบอกว่าสติกเกอร์มีจำนวนจำกัด ไม่สามารถแจกให้กับเด็กทุกคนได้ เพื่อที่จะดูว่าพวกเขาจะแบ่งปันสติกเกอร์ให้เด็กคนอื่น ๆ หรือไม่

ปรากฎว่าเด็กจากครอบครัวที่ไม่มีศาสนาแสดงออกถึงความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่มากกว่าเด็กที่ถูกเลี้ยงดูจากครอบครัวที่นับถือศาสนาใหญ่ ๆ ของโลก ทั้งยังได้ข้อสรุปจากงานวิจัยว่า เด็กที่มาจากครอบครัวที่นับถือศาสนามักจะชอบตัดสินและลงโทษคนอื่นมากกว่า

“ทำไมคน Gen Z ถึงไม่มีศาสนากันมากขึ้น ?”

คำตอบก็คือ พ่อแม่หรือปู่ย่าตายายรุ่น Baby Boomers เริ่มมีส่วนร่วมในกิจกรรมทางศาสนาน้อยลง ส่งผลให้ลูก ๆ หลาน ๆ ในรุ่นหลังเกี่ยวพันกับศาสนาน้อยลงไปด้วย

การที่คนรุ่นใหม่โดยเฉพาะ Gen Z สามารถเข้าถึงแหล่งข้อมูลที่ให้มุมมองที่สดใหม่ หลากหลาย และตอบโจทย์มากขึ้น ทำให้ศาสนาที่เคยเป็นทางเลือกหลักกลายเป็นหนึ่งในทางเลือกท่ามกลางแนวทางที่หลากหลายในสังคม บรรยากาศที่ความหลากหลายทางวัฒนธรรมเริ่มมีพื้นที่ในสังคมมากขึ้น ทำให้กลุ่มวัฒนธรรมย่อยตอบโจทย์วิถีชีวิตที่หลากหลายได้มากกว่าความเชื่อทางศาสนา เพราะชุดความคิดบางอย่างของศาสนาที่นำไปสู่การมองคนอย่างมีอคติ ไม่เท่าเทียม เช่น อคติด้านเพศ การแบ่งชนชั้นวรรณะ วิธีมองสถานะของคนตามลำดับบุญบารมีที่สะสมมาจากชาติปางก่อน เป็นต้น อาจพูดได้ว่าลักษณะของศาสนาที่ยังยึดติดอยู่กับหลักคำสอนหรือความเชื่อดั้งเดิมตั้งแต่ยุคบุพกาล ทำให้การสื่อสารของสถาบันศาสนาภายใต้สภาพแวดล้อมของยุคสมัยปัจจุบันมีประสิทธิภาพน้อยลง และด้วยการที่หลักคำสอนบางอย่างยังตีตราคนบางกลุ่มว่าเป็นคนบาป ก็ทำให้ประตูทางเข้าไปสู่ศาสนาปิดแคบลง